Last Updated on april 19, 2022 by
Op weg naar een nieuw geloofssysteem
Recent las ik dat de Amerikaanse durfinvesteerder KKR&Co het Nederlandse bedrijf Accell (die van de Batavus fietsen) overneemt. Een sprong voorwaarts volgens de huidige Accell bestuursvoorzitter. Overnames lijken een trend. 2021 was namelijk een recordjaar van overnames door (veelal) grotere bedrijven of grote investeerders. Hun doel: meer groei en meer winst. Vanuit de aanname dat een overname goed is voor de innovatie en slagkracht van het te overnemen bedrijf. Echter vaak gaat die wens voor meer groei en winst ten koste van werk, mensen(levens) en het milieu. Dit zeggen de overnamepartners niet. Ook doen deze durfinvesteerders, hedge funds en (soms echte) ‘roofkapitalisten’ vaak geen lange termijn investeringen meer en moeten de bedrijven doorgroeien. Die groei gaat dan vaak ten koste van de binding van de medewerkers met het bedrijf, evenals de inspraak. De ziel verdwijnt uit het bedrijf. Uiteindelijk regeert alleen nog het kapitaal. Geglobaliseerd turbo-kapitalisme wordt dit ook wel genoemd. Als ik dit soort berichten lees, denk ik, het moet toch echt anders. Maar hoe dan?
Rol van het kapitaal
Laten we inzoomen op de dynamieken bij overnames. Groei en potentiele winstvergroting zijn de belangrijkste redenen bij een overname. Voor een overname is veel geld nodig. Geld dat vaak afkomstig is van private equity bedrijven. Die ‘halen’ het geld weer bij pensioenfondsen en verzekeraars. Het formele eigenaarschap van bedrijven komt direct of indirect in handen van kapitaalkrachtige mensen of bedrijven. Deze mensen of bedrijven staan veraf van het bedrijf. Ze hebben geen emotionele binding. Het enige dat telt, is verhoging van de financiële waarde. Zo is een enorme financiële wereld ontstaan die dit systeem in stand houdt en verder uitbreidt. Met alle gevolgen van dien. We lezen in de media: ‘De rijke mensen worden rijker en de armoede in de wereld neemt toe’. Ook in Nederland groeit deze economische ongelijkheid. Volgens mij is het een utopie dat verandering vanuit dit systeem gaat gebeuren. Gelukkig kan het ook anders!
Het kan anders
Ik zie mooie en inspirerende voorbeelden zoals bij Einhorn. Dit Duitse bedrijft verkoopt producten ‘voor onder de navel’ zoals ze dat noemen. En ze zijn succesvol. Een uitbreiding naar de VS voor meer winst lag voor de hand. Echter, Einhorn kiest hier bewust niet voor. Integendeel, Einhorn werkt aan projecten die duurzaam zijn. Aan oplossingen voor de huidige ecologische en sociale crises. De twee oprichters hebben afstand gedaan van hun aandelen en deze ondergebracht in een stichting. Hun doel: geen verhandelen van aandelen die een waarde hebben van tientallen miljoenen euro’s. Ik vind dit heel inspirerend en bemoedigend. Wat mij betreft is dit ‘het nieuwe normaal’. Inmiddels volgen ook andere bedrijven het voorbeeld van Einhorn. Het televisieprogramma Tegenlicht heeft een paar van deze bedrijven in de spotlight gezet.
Nieuw geloofssysteem
Het vergroten van kapitaal of vermogen is anno 2022 nog steeds de dominante factor in het bedrijfsleven. Gelukkig zien we meer bedrijfsinitiatieven die anders omgaan met kapitaal. Een andere manier van denken gaat hieraan vooraf: meer balans tussen het kapitaal, de natuur, de mensen en onze leefomgeving. Het is een nieuw geloofssysteem met nieuwe vragen en uitgangspunten voor samenwerking, groei, winst en inzet van kapitaal. Wat vinden we normaal en wat niet? Hoe zien we onszelf als bedrijf? Waartoe zijn we op aarde? Wat is de waarde van winst? Steeds vaker staan deze vragen centraal in directiekamer én op de werkvloer.
Oog voor lokaal
Niet alleen bedrijven stellen zichzelf deze belangrijke vragen. Ook de Nederlandse overheid denkt hierover na op zowel lokaal, regionaal en landelijk niveau. Een mooie ontwikkeling is dat overheden veel meer oog krijgen voor lokaal inkoopbeleid. Of het toepassen van social return bij overheidsopdrachten. Het doel van social return – ook wel SROI (Social Return on Investment) genoemd – is om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt terug te krijgen op de arbeidsmarkt.
Wat geef jij terug?
Naast bedrijven en overheden speelt dit vraagstuk ook bij jou thuis. Feitelijk run jij als huishouden een minibedrijf. Stel jij jezelf wel eens de vraag wat jouw huishouden teruggeeft aan jouw leefomgeving? Laat jij je vooral leiden door een verlangen naar financiële groei (lees toename van je vermogen) en winstvergroting (lees toename van je salaris)? Heb je hierover al wel eens een goed gesprek gevoerd met jezelf?