Tijd voor echte dialoog!

Het voeren van een echte dialoog is broodnodig. Zeker in deze verontrustende tijd waarin in toenemende mate landen, bevolkingsgroepen, organisaties en individuen vanuit hun eigen werkelijkheid volledig langs elkaar heen praten. En elkaar daardoor helemaal niet begrijpen of willen begrijpen. We zien elke dag om ons heen waar dat toe leidt: Chaos, oorlog, geweld en heel veel pijn. De enige manier waarop dat kan stoppen is het opstarten van een dialoog. Maar wel een échte dialoog. Een dialoog waarin alle partijen gelijkwaardig aan bod komen en de kans hebben om hun standpunt of gevoelens naar voren te brengen. Een dialoog die ook verrijkend is, omdat men van de ander iets leert of omdat er de tijd is genomen goed naar elkaar te luisteren. Stephen Covey reikt daarbij een essentiële grondhouding aan: ‘probeer eerst te begrijpen, alvorens begrepen te worden’. In deze blog wil ik je meenemen in een aantal grondbeginselen voor een goede dialoog.

Dialoog om verandering in organisaties te realiseren

Het voeren van een echte dialoog is een krachtig middel om verandering te bewerkstelligen. Dit geldt ook voor het realiseren van veranderingen binnen organisaties. Waarbij er pas echt iets verandert als de mensen die het betreft daadwerkelijk betrokken worden en verantwoordelijkheid en eigenaarschap kunnen nemen. Want mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden. Ik ben ervan overtuigd dat de meeste mensen nieuwsgierig zijn naar het onbekende en als gevolg hiervan betrokken willen worden bij veranderingen en bereid zijn te leren. Gedurende veranderingsprocessen in organisaties is het raadzaam om gebruik te maken van de kracht en het lerend vermogen van medewerkers. Te luisteren naar wat er bij hen echt speelt en wat hun zorgen zijn. Ruimte geven aan en het zichtbaar en bespreekbaar maken van de onderstroom is iets wat noodzakelijk is om zorgen dat mensen echt betrokken raken waardoor echte verandering mogelijk is.

Het voeren van een open dialoog is zoals gezegd een krachtige manier om dit te realiseren en om betrokkenheid te laten ontstaan. Voor een écht open dialoog moeten wel een aantal randvoorwaarden ingevuld zijn.

Zorg voor veiligheid

Betrokkenheid is alleen mogelijk indien mensen vrij kunnen spreken en niet bang zijn voor de gevolgen van hun uitspraken. Wanneer iedereen zich veilig voelt in een groep kan een open gesprek tot stand komen. Als mensen niet bekend zijn met de inhoud en de procedurele kant van het traject en niet zeker zijn van de overige deelnemers, levert dit al snel een gevoel van onveiligheid op. De medewerkers zijn dan niet echt betrokken bij het gesprek en zeggen niet wat ze echt vinden (‘play it safe’).

Empathisch luisteren, met wederzijds respect

Een andere voorwaarde voor een open dialoog is wederzijds respect. Dit betekent dat mensen echt bereid zijn om naar elkaar en elkaars ideeën te luisteren. Covey noemt dit empathisch, in-en meevoelend, luisteren. Luisteren met de intentie om de ander te begrijpen. Waarbij er naar mogelijkheden wordt gezocht om de ander echt te begrijpen; door je te verplaatsen in het referentiekader van de ander. Covey geeft aan dat dit iets anders is dan het hebben van sympathie voor de ander en zijn standpunten. De essentie van empathisch luisteren is in principe niet dat je het met iemand eens wordt, al zou dat natuurlijk wel helpen, maar dat je in ieder geval verstandelijk en gevoelsmatig begrip hebt voor die ander.

Een open dialoog vraagt van elke deelnemer om open te staan voor en nieuwsgierig te zijn naar de andere deelnemers. Dit vraagt van eenieder om zichzelf vooraf bijvoorbeeld de volgende vragen te stellen:

• Ben ik echt geïnteresseerd in de ander? Wil ik echt weten wat hij/zij te vertellen heeft?
• Heb ik zelf voldoende vertrouwen om mijn eigen gedachten onder woorden te brengen? Durf ik mezelf te laten bevragen?
• Geef ik de ander een volwaardige plaats in de dialoog? Ben ik overtuigd van zijn/ haar mogelijke meerwaarde?
• Kan ik mijn eigen oordeel even opzijzetten? Ben ik bereid om mijn eigen oordeel te heroverwegen of aan te laten vullen

Actief andere perspectieven opzoeken

Echte dialoog vraagt de bereidheid én het vermogen om vanuit andere perspectieven te kijken. Dat doe je niet alleen door van perspectief te wisselen of meerdere zintuigen te gebruiken, maar ook door samen met anderen te kijken welke verschillende perspectieven er zijn. Iedereen heeft zijn eigen dominante perspectief en beeld van de werkelijkheid. Het begint daarbij je bewust te zijn van je eigen perspectief en het besef dat dit ook maar één van de perspectieven is. En met een ‘open mind’ te kijken, door je eigen interpretatie en (voor)oordelen achterwege te laten. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Wat helpt is beginnen met het stellen van open vragen. Vraagwoorden: hoe, wat, wanneer, wie resulteren veelal in een open vraag. ‘Waarom’-vragen kunnen tricky zijn, die kunnen de ander de indruk geven dat hij/zij zich moet verantwoorden. En niet onbelangrijk, laat de ander zijn verhaal in eigen woorden vertellen. Als je het kleurt met suggestieve vragen, krijg je niet duidelijk wat er speelt.

Het tijdig voeren van een echt open dialoog voorkomt niet alleen veel ellende, maar kan juist mooie dingen tot stand brengen. Door het echt open gesprek te voeren ontstaat daadwerkelijke verbinding. De voedingsbodem waardoor er groei, bloei, vriendschap en liefde kan ontstaan. We hebben dit harder nodig dan ooit. En het is helemaal niet zoals moeilijk, begin gewoon met de ander te begrijpen alvorens je zelf begrepen wilt worden. Doe je mee?