Last Updated on december 12, 2022 by Léon Polman
Net zoals in het leven gaan in ons werk als veranderaars altijd dingen anders dan verwacht. Interventies blijken niet goed aan te slaan, er zijn ineens veel meer of minder deelnemers en/of de bedachte verandering wordt heel anders uitgevoerd dan van tevoren bedacht.
Van dit gebrek aan ‘maakbaarheid’ zijn we ons bewust en proberen in ons werk hier rekening mee te houden door na onze stap 1 elke keer weer een nieuwe stap 1 te zetten. [1]
Olifantenpaadjes
We gebruiken hierin vaak het voorbeeld van ‘olifantenpaadjes’. Dit zijn door gebruikers gevonden paadjes als alternatief op het officiële ontwerp. De vraag is: wat doe je ermee? Ikzelf vind het best vervelend als mensen mijn oplossing voor iets anders gebruiken dan het ‘bedoeld’ is. Ik heb er immers lang over nagedacht en het met een bepaalde reden geïmplementeerd.
Het vergt een bepaald acceptatievermogen om open te staan voor andere ideeën en mogelijkheden. Walt Disney, de oprichter van het gelijknamige (teken)filmconcern en later ook pretparken, leek er minder moeite mee te hebben:
Een paar maanden na opening van zijn eerste pretpark kwam een van zijn hoveniers naar hem toe: “Meneer Disney, er lopen elke dag mensen door mijn tuinperk heen en ze vernielen alle mooie bloemen. Ik denk dat we een bord of een hek moeten plaatsen om te zorgen dat we onze bloemen mooi houden.” Disney antwoordde: “laten we de bloemen weghalen en een pad aanleggen zodat onze bezoekers daar makkelijker kunnen lopen.”
Een mooi voorbeeld hoe je kan kijken naar ‘olifantenpaadjes’. Dit is wat er in organisaties elke dag gebeurt. Mensen op de werkvloer ontwikkelen allemaal eigen manieren van werken met systemen en het omgaan met protocollen en regels. De kunst is om dit te zien als waardevolle input – een snellere route van attractie A naar B – in plaats van weerstand of gebrek aan training – de bloemen in het tuinperk gaan kapot.
Middel en doel
Toch is het in veel gevallen moeilijk om middel en doel te scheiden. Uiteindelijk zijn alle aangelegde paden (om maar in de metafoor te blijven) middelen om samen een doel te bereiken. Alleen maar mooi toch als iemand een snellere route weet te vinden? In al ons enthousiasme en goede bedoelingen kunnen we echter het doel uit ogen verliezen.
Een mooi voorbeeld hiervan gaf Pieter Derks in een van zijn comedyshows:
“Er was in een dorpje een ooievaarsnest. Je weet wel zo’n houten paal met een bak. Hierin werd jaren achter elkaar gebroed door de ooievaars en dit was een groot succes. Totdat afgelopen jaar tijdens een storm de paal was gebroken, kapot. Vrijwilligers uit het dorp kwamen meteen in actie, dit leidde tot veel saamhorigheid om er samen voor te zorgen dat het broednest weer overeind kwam.
Na een tijdje vertelde een vrijwilliger voor de camera dat ze haast hadden: Het broedseizoen komt eraan dus we moeten opschieten en nu al helemaal want ondertussen heeft de ooievaar een broednest gebouwd in de boom ernaast.”
Omarm de olifantenpaadjes
Voor mij persoonlijk is dit verhaal van het ooievaarsnest een goede reminder om me niet alleen te focussen op die mooie oplossing of interventie die ik heb verzonnen, maar ook uit te zoomen naar het grotere doel. Dit maakt het ook makkelijker om de olifantenpaadjes te omarmen in plaats van er een hek omheen te willen plaatsen.
[1] Een van de werkzame principes van Pentascope is ‘na stap 1 komt stap 1’. De wereld om ons heen verandert zo snel dat we niet 5 stappen vooruit kunnen kijken in de toekomst. We zetten een eerste stap, kijken hoe de situatie dan is en zetten vervolgens bewust een volgende stap 1.
